سلامت نیوز: انتخاب رفتارهای سالم، توانمند‌سازی فردی و بهره‌مند شدن از الگوهایی که علاوه بر تأمین نیازهای حیاتی در مسیر ارتقای سلامت جامعه پیش رود سه رأس مثلث سبک زندگی سالم را تشکیل می‌دهند که در آن افراد می‌کوشند الگوهای جامعی را با هدف پیشگیری از رنج و بیماری و تکیه بر عوامل متعدد محیطی در زندگی فردی نهادینه کنند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران، مطالعات انجام گرفته در سازمان بهداشت جهانی، عادت‌های تغذیه‌ای و بهداشتی را که معمولاً انعکاسی از الگوهای فردی اجتماعی و اطلاع‌رسانی شبکه‌های اجتماعی به شمار می‌رود یکی از ابعاد مهم شکل‌گیری سبک زندگی سالم معرفی کرده و به عقیده محققان این حوزه امکان قضاوت درباره سلامت سبک زندگی افراد وجود خواهد داشت. یکی از اقدام‌هایی که در سبک زندگی سالم به عنوان زیر مجموعه‌ای از روش‌های پیشگیری‌کننده اولیه طبقه بندی شده و با هدف حفظ سلامت افراد جامعه و افزایش بهزیستی و کیفیت زندگی مورد تأکید متخصصان و محققان واقع شده است، توجه به سلامت فرآورده‌های دامی، آشنایی افراد با اصول رعایت بهداشت در خرید، نگهداری و پخت این محصولات است.
رشد روز افزون جمعیت و شیوع بیماری‌های مشترک بین دام و انسان و ترویج مشکلاتی مانند مقاومت دارویی، نیاز به اطلاع‌رسانی و اقدامات پیشگیری‌کننده برای بهبود بخشیدن سبک زندگی را افزایش داده و نقش متخصصان دامپزشکی مبنی بر فرهنگ‌سازی سبک صحیح مصرف، انتخاب صحیح فرآورده‌های دامی و پیشگیری از انتقال بیماری‌های دامی اهمیت بیشتری پیدا کرده است.
دکتر بهادر حاجی محمدی، متخصص دامپزشکی و بازرس انجمن علمی بهداشت و ایمنی مواد غذایی ایران نقش دامپزشکان را در ترویج آگاهی رسانی، ارائه الگوهای صحیح سبک زندگی و بهترین شیوه‌های استفاده از محصولات دامی در زندگی روزانه افراد و پیشگیری از مبتلا شدن دام‌ها به بیماری‌های عفونی و ویروسی و انتقال آن به انسان مهم ارزیابی کرده و معتقد است، دامپزشک مسئولیت دارد با هدف ترویج سبک زندگی سالم و ارائه الگوهایی برای حفظ سلامتی افراد و جلوگیری از بروز بیماری در آن تأثیر داروها و عوامل محیطی و تغذیه‌ای را بر دام‌ها بررسی و با درمان بیماری‌ها از انتقال ویروس‌ها به انسان پیشگیری کند، چرا که بسیاری از بیماری‌ها قابل درمان هستند. از طرف دیگر نقش دامپزشک در کنترل مصرف بی‌رویه آنتی بیوتیک‌ها در دام‌ها بسیار مهم ارزیابی می‌شود، به این دلیل که بررسی مقاومت آنتی بیوتیک دام‌ها اهمیت قابل ملاحظه‌ای دارد و درصورت بی‌توجهی به این مسأله نه تنها در دام مقاومت در برابر مصرف آنتی بیوتیک‌ها ایجاد خواهد شد، بلکه احتمال انتقال این آنتی بیوتیک‌ها به بدن مصرف‌کنندگان محصولات دامی افزایش خواهد یافت و افراد بدون اینکه متوجه شوند، با مصرف محصولات دامی مانند انواع گوشت و مواد لبنی به آنتی بیوتیک‌ها مقاوم شده و درمان بیماری در آنها با مشکل روبه‌رو خواهد شد.
سرپرست مرکز تحقیقات تشخیص مولکولی مخاطرات مواد غذایی ادامه می‌دهد، همچنین در راستای تحقق بخشیدن به اهداف پیشگیری‌کننده اولیه، نظارت نداشتن بر مصرف آنتی بیوتیک‌ها در دام‌ها تبعات دیگری مانند برهم خوردن فلور میکروبی روده را به دنبال دارد و این مسأله باعث مشکلات گوارشی خواهد شد.
همچنین انتقال آنتی بیوتیک‌ها به بدن زنان باردار که مصرف داروها با محدودیت در این گروه همراه است، خطر ایجاد ناهنجاری‌ها و مشکلات جنینی را بالا می‌برد و توصیه اکید متخصصان استفاده از مدل‌های تجاری معتبر و پرهیز از مصرف محصولات بی‌نام و نشان است، چرا که تشخیص به‌کاربردن آنتی بیوتیک‌ها در محصولات دامی توسط مصرف‌کننده به هیچ وجه قابل تشخیص نیست. البته در حال حاضر نظارت فراوانی بویژه در حوزه آبزیان و پرورش قزل‌آلا انجام گرفته است، چراکه از آنتی بیوتیک‌ها معمولاً در رسیدن به رشد سریع دام‌ها، افزایش وزن و گوشت‌گیری سریع استفاده شده و سوددهی اقتصادی از طریق تزریق آنتی بیوتیک‌های دامی، لزوم نظارت متخصصان در این حوزه را بیشتر می‌کند.
انتقال آنتی بیوتیک‌ها به بدن زنان باردار که مصرف داروها با محدودیت در این گروه همراه است، خطر ایجاد ناهنجاری‌ها و مشکلات جنینی را بالا می‌برد و توصیه اکید متخصصان استفاده از مدل‌های تجاری معتبر و پرهیز از مصرف محصولات بی‌نام و نشان است، چرا که تشخیص به‌کاربردن آنتی بیوتیک‌ها در محصولات دامی توسط مصرف‌کننده به هیچ وجه قابل تشخیص نیست.
دکتر بهادر حاجی محمدی در خصوص نقش هورمون‌ها در رسیدن به وزن بیشتر محصولات دامی و پیش‌فرض‌هایی که مصرف‌کنندگان درباره مضرات استفاده ازمواد غذایی پروتئینی حاوی هورمون دارند می‌گوید، هورمون‌ها پروتئین‌های گرانقیمتی هستند که استفاده از آنها برای رسیدن به وزن بیشتر در پرورش دام یا طیور بعید به نظر می‌رسد. این تصور که نیمی از محصولات دامی کشور هورمونی بوده و مصرف آنها مشکلاتی مانند افزایش احتمال ابتلا به سرطان را به دنبال دارد، غلط است و می‌توان گفت به طور متوسط از هر ده هزار مرغ احتمال وجود هورمون تنها در یکی از آنها وجود دارد. آنچه ممکن است نگران‌کننده باشد، مصرف بی‌رویه آنتی بیوتیک‌ها و آلودگی‌های میکروبی در مراحل فرآوری و استحصال محصولات دام، مانند آلوده بودن دستگاه شیردوشی یا آلوده شدن گوشت دام به منابع میکروبی هنگام انتقال محصول از کشتارگاه به مراکز فروش به شمار می‌رود.
همچنین امکاناتی مانند تعبیه سردخانه در کشتارگاه‌ها مطلوب نیست، چرا که برای پیشگیری از خدشه دار نشدن کیفیت گوشت باید این محصول دامی به مدت 24 ساعت در سردخانه نگهداری شود. بازرس انجمن علمی بهداشت و ایمنی مواد غذایی ایران ادامه می‌دهد، توصیه ما براین است که به هیج وجه گوشت دام پس از ذبح مصرف نشود، زیرا به علت پدیده‌ای به نام جمود نعشی بافت‌های ماهیچه‌ای دچار انقباض شدید می‌شوند که در گاو بالغ این حالت تا 24 ساعت و در گوسفند و بز این پدیده 12 ساعت طول کشیده و برای حفظ کیفیت و تردی گوشت باید محصول در یخچال به مدت یک شبانه روز نگهداری شود. با این کار احتمال انتقال ویروس از دام‌های مبتلا به بیماری‌هایی مانند تب کنگو یا تب مالت از بین می‌رود و برخی میکروب‌ها نیز با این روش نابود خواهند شد.
بهترین شیوه نگهداری گوشت
شیوه نگهداری فرآورده‌های پروتئینی و آگاهی از انتخاب صحیح محصولات دامی یکی دیگر از الگوهای صحیح سبک زندگی سالم و مبتنی بر روش‌های پیشگیری‌کننده اولیه بوده و در جلوگیری از ابتلا به مسمومیت‌های غذایی و انتقال بیماری‌های دامی از حیوان به انسان کمک می‌کنـــــد. دکتر بهادر حاجی محمدی در خصوص اهمیت انتخاب محصولات پروتئینی و آگاهی از شیوه صحیح پخت و پز مواد غذایی پروتئینی توصیه می‌کند، انتخاب محصولات دامی بهتر است از برندهای معتبر انجام شود. از طرف دیگر توجه به ویژگی‌های ظاهری محصولات مانند رنگ، بو و قوام بافت و نگهداری صحیح آنها در دمای مناسب از اهمیت زیادی برخوردار است. گوشت‌های ناسالم معمولاً رایحه‌ای نامطبوع دارند و هرچه گوشت مدت زمان بیشتری در معرض اکسیژن هوا قرار بگیرد رنگ طبیعی‌اش را که قرمز مایل به صورتی است از دست می‌دهد و شادابی آن افت می‌کند. در واقع گوشت تازه رنگی طبیعی دارد که همان قرمز مایل به صورتی است زمانی که هموگلوبین خون با اکسیژن ترکیب می‌شود، رنگ گوشت تیره‌تر شده و هرچه زمان بیشتری سپری شود رنگ گوشت به قهوه‌ای تیره متمایل می‌شود که به هیچ وجه مورد تأیید متخصصان بهداشت نیست. دکتر حاجی محمدی استفاده از گوشت‌های چرخ کرده بسته بندی شده را توصیه نمی‌کند و معتقد است، زمانی استاد راهنمای تحقیقی بودم که در آن هدف بررسی نمونه‌های گوشت چرخ کرده در ایران بود، پس از پایان پژوهش متوجه شدیم در برخی مدل‌های تجاری از بافت‌های مختلفی مانند سنگدان مرغ، پوست مرغ و تخمدان گوسفند در تهیه گوشت‌های چرخ شده بسته بندی استفاده می‌شود. بنابراین اکیدأ توصیه می‌شود از خرید محصولات دامی بسته بندی شده با نشانهای تجاری غیر معتبر خودداری کنید.
اصولی پخت و پز کنید
دکتر حاجی محمدی، پخت و پز اصولی را عامل پیشگیری‌کننده انتقال بیماری‌های دامی از حیوان به انسان معرفی می‌کند و می‌گوید، امکان انتقال انواع ویروس، انگل و میکروب از طریق مصرف غذاهایی مانند آبگوشت، خورشت قورمه سبزی یا قیمه وجود نداشته و در صورتی‌که گوشت به طور کامل پخته شود به هیج وجه نباید نگران منتقل شدن عوامل بیماری زا بود. اما در افرادی که به مصرف گوشت‌های نیم پخته یا خام عادت دارند خطر ابتلا به بیماری‌های مشترک دام و انسان در آنها وجود دارد. برای نمونه افرادی که جگر را خام یا با قرار دادن در معرض حرارت ملایم به صورت نیم پز و آبدار مصرف می‌کنند یا پیرو دستورالعمل‌های آشپزی مدرن، استیک‌های آبدار یا شیشلیک را از وعده‌های غذایی خود حذف نمی‌کنند بیش از سایرین در معرض ابتلا به بیماری‌های مختلف هستند.
تحقیقات نشان می‌دهد، انگل سارکوسیس از طریق جگر، مصرف ماهی خام و گوشت‌های نیم پز مانند استیک و شیشلیک منتقل می‌شود در حالی که اگر 10 نوع انگل در گوشت گاو وجود داشته باشد و گوشت با حرارت کافی طبخ شود، مشکلی برای مصرف‌کننده به وجود نمی‌آید.
نظر شما